piątek, 8 stycznia 2016

Narcyzm - osobowość narcystyczna

Osobowość narcystyczna



Osobowość narcystyczna to schorzenie psychiczne charakteryzujące się silną potrzebą bycia podziwianym przez inne osoby i bycia w centrum ich uwagi. Osobowość ta ma w sobie wiele sprzeczności: z jednej strony jest bardzo egoistyczna, a druga strona osobowości prezentuje poczucie ogromnej pustki i bezsensu życia. Narcyz nie potrafi wzbudzić w sobie pozytywnych uczuć do innych ludzi i nie ma w ogóle empatii. Chociaż często są to osoby wykształcone i inteligentne potrafiące dobrze bronić swoich racji i stanowiska - to jednak nie pozostawiają ani cienia wątpliwości wobec tego, że jednak mogą się mylić. Narcyz wie wszystko najlepiej i zawsze ma rację.

Legenda o Narcyzie


Żył sobie kiedyś piękny chłopiec o imieniu Narcyz. Znały go i kochały wszystkie nimfy, bo wciąż przesiadywał w lasach i górach. Nigdy nie zwracał Narcyz uwagi na Nimfy, bo uwielbiał polować i nie chciał słyszeć o innej miłości niż własna. Pewnego dnia, gdy spragniony nachylił się nad strumieniem, by napić się wody, ujrzał własne odbicie i zdumiał się nad swoją pięknością. Była ona tak wielka, że Narcyz zakochał się sam w sobie. Nie mógł jednak tej miłości odwzajemnić i z tej tęsknoty stale spoglądał w źródło, aby się ujrzeć na nowo. Mityczny Narcyz zakochał się sam w sobie i zapomniał o całym świecie gdy wpatrywał się w swoje odbicie w wodzie. Nie mógł nic robić, ani oderwać się od swego odbicia. Zapomniał o całym świecie i w końcu umarł z tej próżnej, egoicznej tęsknoty. Gdy umarł - na jego grobie wyrósł przepiękny kwiat o białych płatkach i złotym środku. Kwiat ten nazwano od jego imienia Narcyz. W obecnych czasach Narcyz nie miałby tak przykrego losu i nie skończyłby tak tragicznie, bo mógłby bez skrępowania robić sobie zdjęcia i je zamieszczać na portalach społecznościowych, prezentować się publicznie i nieustannie zachwycać się sobą, a zamiast śmierci - czekałaby go świetlana przyszłość.  

Narcyzm - objawy


Cechą osobowości narcystycznej jest arogancja i nieuzasadnione poczucie wyjątkowości, ważności i wielkości. Charakteryzuje się to wyniosłym zachowaniem lub postawą. Osoba narcystyczna często fantazjuje o wielkim sukcesie, władzy, piękności, błyskotliwości i zdolności do idealnej i wyjątkowej miłości. Osoby takie wierzą, że są kimś wyjątkowym i że tylko "wyjątkowi" ludzie potrafią ich zrozumieć. Dlatego też dążą do tego (mają taką potrzebę), aby być w towarzystwie "szczególnych i wyjątkowych" w ich mniemaniu osób o wysokim statusie VIP. Osoby narcystyczne są bardzo roszczeniowe, pretensjonalne i mają pretensjonalne poczucie własnej wartości i własnego znaczenia, dlatego też lubią wyolbrzymiać własne osiągnięcia i prezentować talenty oraz rościć sobie prawo do tego, aby inni ludzie uznawali ich za kogoś wyjątkowego i lepszego od innych, bo wymagają nadmiernego podziwu od innych. To narcyzy mają wyłączny patent na prawdę i rację i nie są w stanie zauważyć tego, że często się mylą.

Narcyz wymaga od otoczenia, aby podziwiało go oraz spełniało jego zachcianki i oczekiwania. Nieobce tym osobom jest też wykorzystywanie innych dla osiągnięcia własnych celów i nie mają z tego powodu poczucia winy. Przez osoby takie często przemawia zawiść lub odczuwają one lęk przed zawiścią innych. Całkowity brak empatii co objawia się niechęcią do dostrzegania uczuć i potrzeb innych oraz brak honorowania tych uczuć. Zazdrość o innych, ich przekonania, statut materialny, rodzinę etc. oraz głębokie przekonanie o tym, że to inni są zazdrośni o nich i że zazdroszczą im tego co mają.

Freud o narcyzmie powiedział:

Zygmunt Freud uważał nerwicę narcystyczną za bardzo poważne zaburzenie, polegające na całkowitym skoncentrowaniu na własnym ego, co prowadzi do odrealnienia widzenia świata i utracenia z nim kontaktu. Samolubna miłość uniemożliwia obdarzanie miłością innych ludzi, a nawet rzeczywiste zainteresowanie ich potrzebami. Psychologowie twierdzą, ze XX i XXI wiek to czasy depresji i zaburzeń narcystycznych. Narcystyczne zaburzenia osobowości polegają na przesadnym poczuciu własnej wartości, wyjątkowości, nadmiernej koncentracji na sobie samym – swoich stanach, myślach, emocjach; na wyłącznym zainteresowaniu tylko sobą, braku empatii, poczuciu pustki wewnętrznej, trudnościach w konstruktywnym reagowaniu na krytykę.

Przyczyna rozwoju osobowości narcystycznej


Do rozwoju osobowości narcystycznej przyczyniają się też sami rodzice, wiecznie zagonieni, skoncentrowani tylko na swojej pracy i na tym co akurat robią, myślący tylko o sobie i swojej karierze, a nie myślący o dziecku, o jego potrzebach emocjonalnych. Dziecko dla takich rodziców (w ich mniemaniu) często bywa przeszkodą w robieniu kariery, a w przyszłości staje się ich klonem. Bywa, że dziecko dla rodziców jest tym, przez co chcą spełniać swoje ambicje i oczekiwania, wydając dziecku polecenia do zrealizowania. W dorosłym życiu schorzenie narcystyczne jest więc ucieczką od powielających się schematów, gdzie w pracy zwierzchnicy nakazują dorosłej już przecież osobie, zadania do wykonania. Osoba taka próbuje się bronić przed takim zwierzchnikiem "rodzicem" i idealizuje siebie projektując swoje wady i lęki na innych ludzi. Dorosły narcyz oczekuje, że inni będą odgadywać jego myśli i spełniać zachcianki, w przeciwnym razie wykaże swoje niezadowolenie i ukarze „winnych” zaniedbań. Rodzi to postawę roszczeniową i pretensjonalną wobec społeczeństwa, a w szczególności bliskich osób. Naczelnym celem narcyza jest zdobycie kontroli nad bliższymi i dalszymi ludźmi w celu wykorzystania ich do realizacji własnych potrzeb. 

Specyfika narcyzmu


Osoby dotknięte schorzeniem zwanym "osobowość narcystyczna" bardzo rzadko zgłaszają się po pomoc z własnej woli, ponieważ nie odczuwają negatywnych skutków swojego działania. Jeżeli już wybiorą się do terapeuty, to dlatego, że mają problemy w związku i uważają, że ich przyczyną jest partner/ka. Nie potrafią się porozumieć z bliską osobą i uważają, że to właśnie ona ma wygórowane oczekiwania, nie docenia ich starań, nie rozumie sytuacji i na wszystko reaguje emocjonalnie. Narcyz jest z reguły praktyczny i rzeczowy i w ogóle nie poświęca uwagi na emocjonalne aspekty konfliktu. Nie jest w stanie zrozumieć uczuć i nie umie spojrzeć na sprawę z punktu widzenia drugiej osoby. 

Rozpycha się łokciami, dąży "po trupach do celu" uważając, że cel uświęca środki i robi wszystko aby osiągnąć wyznaczony sobie cel nie licząc się z nikim i z niczym. Jego problemy z empatią nie przeszkadzają mu inteligentnie zrozumieć i argumentować różne stanowiska. Może się tak zdarzyć, że nawet jeśli zrozumie motywy działania drugiej osoby, nie potrafi jej współczuć, ani nie potrafi okazać ciepła emocjonalnego. Za to doskonale umie na zimno i z wyrachowaniem, bez oglądania się za siebie, definitywnie pozamykać wszystkie sprawy. Działa tak, jak potrafi działać "zimny drań", który jak już nie może z kogoś czerpać tego co mu potrzebne i nie może już kogoś wykorzystywać - kończy wszelką znajomość. 

Narcyzm potrafi dobrze manipulować ludźmi, bo to wielki manipulant. Lubi się przechwalać swoimi umiejętnościami, ale potrafi też wycofać się z wypowiadania swojego zdania z wewnętrznym przekonaniem, że inni i tak nie zrozumieją intencji, logiki wypowiedzi lub tego o co mu naprawdę chodzi. Postępuje też tak w obawie przed krytyką, której nie będzie potrafił odeprzeć. Narcyz nie bierze za nic odpowiedzialności i często zrzuca ją na bliskie osoby. Jeżeli narcyz nie jest przekonany o tym, że mu się coś uda, że zwycięży - nie podejmuje żadnej aktywności. Nigdy nie zaangażuje się w działalność, w której ucierpiałoby jego ego, jego wizerunek lub też mógłby odnieść porażkę.

Narcyz w związkach


Osoby z osobowością narcystyczną w związkach sa bardzo ujmujący, potrafią zaczarować drugą osobę romantycznymi gestami, opowieściami, przy czym robią to tylko po to, aby mogły podziwiać same siebie oraz by inni mogli podziwiać ich gesty i mówić im jacy to oni są wspaniali. Narcyz bardzo rzadko robi coś dla innych z empatycznych i altruistycznych pobudek, ale jeśli już coś zrobi, to ma w tym swój cel - chce osiągnąć to, co zamierzył. Partnerzy narcyzów czasami opisują ich jako psychopatów, bezwzględnych, okrutnych manipulantów wykorzystujących innych ludzi dla swych celów. Skarżą się też, że czują się wykorzystywani psychicznie i psychicznie zmanipulowani.

Narcyz w relacjach z innymi


Narcyz lubi otaczać się osobami, które podnoszą jego status. Gardzi natomiast takimi ludźmi, którym się nie powiodło, którzy mają różnego rodzaju problemy. Jeżeli narcyz zainteresuje się taką osobą, to jedynie dlatego, aby pokazać własną wyjątkowość i dowartościować siebie.

Narcyz od innych oczekuje wyjątkowego traktowania i jeżeli tego nie dostaje, to bardzo często jest arogancki, nie szanuje innych i źle mówi o swych przyjaciołach, nauczycielach czy dobroczyńcach. 

Narcyz nie toleruje spontaniczności i uczuciowości u innych. Dostaje wręcz szału, gdy widzi jak się ludzie przytulają i lubią. Potrafi doskonale skrywać własne (w dużej mierze negatywne) uczucia pod maską miłego uśmiechu i słodyczy wymowy. Jeżeli narcyz widzi kogoś, kto jest empatyczny, to taką osobę postrzega jako słabą, głupią i naiwną. 

Narcyzm może przejawiać się w różny sposób: 
  • terroryzowania współpracowników i rodziny 
  • chorobliwego dbania o swoja urodę, ciało i popularność
Miłość narcyza jest miłością tylko do własnej osoby, a wszystko inne jest jedynie środkiem do jej zaspokojenia. Uwielbienie własnej osoby przeradza się u narcyza w stan poczucia wszechwiedzy, wszechmocy i dominacji nad otoczeniem. Narcyz stosuje wiele metod manipulacji takich jak: 
  • wymuszanie poczucia winy, 
  • insynuacja i szantaż, 
  • groźba i obmowa, 
  • pochlebstwa, 
  • kłamstwa, 
  • półprawda,

Rzutowanie - mechanizm obronny narcyza


Dociekanie prawdy o relacji z narcyzem jest dodatkowo utrudnione przez stosowany przez niego mechanizm obronny zwany – projekcją czyli rzutowaniem na drugą osobę całego zła tego świata, wszystkich złych cech i postępków. Sprowadza się to w praktyce do zrzucenia całej winy czy odpowiedzialności na drugą osobę, chociaż może to stać w jawnej sprzeczności z faktami.

Manipulowanie ludźmi jest dla narcyza „koniecznym” warunkiem sprawowania kontroli nad otoczeniem i zaspokajania swoich potrzeb. Według niektórych socjologów kultury narcyzm jest bardzo rozpowszechniony i stał się zjawiskiem epidemicznym w świecie polityki i biznesu. Ciekawe jest to, że szczególnie nasze czasy zdają się sprzyjać zaburzeniom narcystycznym a niemałą rolę odgrywają tu wszechobecne media. Człowiek zawsze w historii miał tendencje do rozpowszechniania swojej osobowości poprzez opowieści, wizerunki czy księgi.

Obecnie media stwarzają wręcz znakomite warunki do zaistnienia w świadomości społecznej na skalę dotąd niespotykaną, a wśród chętnych do propagowania swojego ego jest duża grupa ludzi o wyraźnie cechach narcystycznych. Dotyczy to zwłaszcza aktorów, dziennikarzy, polityków, duchownych. 

Narcyzm destrukcyjny


Istnieje też pewna odmiana narcyzmu – narcyzm destrukcyjny, może on mieć wymiar masochistyczny lub sadystyczny, to znaczy, że osoba z tym zaburzeniem kocha siebie bardziej kiedy cierpi lub zadaje cierpienie innym. Połączenie narcyzmu z fascynacją agresją jest niebezpieczne zwłaszcza gdy narcyz ma „moc sprawczą” czy władzę i terroryzuje otoczenie. Całkowita wolność – w rozumieniu negatywnym, w sensie wolności od norm i wartości, akcentowanie zaspokojenia potrzeb rozwoju i kariery rozumianej wręcz jako konieczność i nakaz stwarza sprzyjające warunki dla rozwoju osobowości narcystycznych. 

Uczucie pustki i bezsensu jest bardzo bolesnym doświadczeniem dla narcyza, gdyż może on kochać tylko siebie. Zygmunt Freud twierdził, że jedyną drogą, by go z tego wyleczyć jest kuracja przez miłość. Tu narcyz musiałby dokonać wielu przewartościowań i zmiany sposobu patrzenia na świat. Jest to zadanie trudne i być może dla wielu narcyzów niewykonalne. Narcyz ma poważne trudności, by przyznać, że potrzebuje pomocy. Człowiek unoszony falą sukcesów najczęściej nie dostrzega swoich problemów.

Jest wiadome to, że ktoś, kto cierpi na silne zaburzenia narcystyczne będzie traktował terapię jak walkę o władzę. Terapeuta jest więc zmuszony do chodzenia po linie. Nie może wdawać się w walkę o władzę ani nie może podporządkować się pacjentowi. W pierwszym przypadku stałby się wrogiem, w drugim zaś nie będzie traktowany poważnie. Można narcyzowi pomóc nauczyć się realizować swoje ambicje w sposób mniej zagrażający otoczeniu i spowodować, ze dobra samoocena nie musi oznaczać autorytarnego i konfliktowego stylu bycia. Zależy to jednak od stopnia i głębokości zaburzeń narcystycznych konkretnej osoby. 

Jeżeli narcyz zrozumie, że może być kochanym za przeciętność, za to kim jest naprawdę i zgodzi się na przeżywanie cierpienia, może poradzić sobie z pustką, która go zagarnia.

Zdaniem amerykańskiego socjologa Christopera Lascha współcześni ludzie daleko mniej chcąc być oceniani niż podziwiani, pragną nie tyle sławy, co fascynacji i podniecenia wynikającego z poczucia własnej znakomitości, chcą wzbudzać zawiść, a nie respekt. W naszej zachodniej cywilizacji nurt narcystyczny jest w znacznym stopniu premiowany: takie cechy jak dążenie do znaczenia za wszelką cenę, kierowanie się przede wszystkim rozwijaniem i zaspokajaniem swoich potrzeb są bardzo silne.

Według Lascha znakiem naszych czasów jest „gra o sukces” i kult konsumpcji, a to stwarza wymarzony klimat do rozwoju osobowości narcystycznych. Narcyzm jest przejawem osobowości niedojrzałej, której system wartości jest bardzo infantylny, dlatego narcystyczne postawy są jedną z przyczyn kryzysu instytucji rodziny, która wymaga rezygnacji z egoistycznych form zachowań. Być może współczesny narcyz mógłby zastanowić się nad słowami Ericha Fromm'a: nie jest bogatym ten, kto dużo ma, lecz ten, kto dużo daje.

Leczenie z narcyzmu


Leczenie z narcyzmu, tak jak i leczenie z borderline, jest bardzo trudne. Osoby z tymi schorzeniami nie widzą tego, że potrzebują pomocy i bardzo silnie bronią swojego zdania iż są zdrowe i że to inni są winni... Jeżeli jest coś, co nie jest zgodne z przekonaniem narcyza lub nie pasuje mu na drodze do osiągnięcia celu, to dewaluuje terapeutę siejąc o nim oszczerstwa i podważając jego kompetencje, umiejętności i doświadczenie. 
Jeżeli narcyz chodzi na terapię w grupie, to robi wszystko, aby zniechęcić innych do terapeuty szepcząc im na ucho wyssane z palca plotki dyskredytujące terapeutę i terapię. Dąży do tego, aby inni też zerwali terapię w przeświadczeniu, że terapeuta nie zna się na tym co robi, a on sam (narcyz) nie ma sobie nic do zarzucenia.

Aby utrzymać osobę z osobowością narcystyczną w procesie terapeutycznym - trzeba być bardzo dobrze przygotowanym i mieć wiele cierpliwości, wytrzymałości i zrozumienia dla narcyza, który przychodzi po to, aby zniszczyć relację. Trzeba zatem ogromnej empatii i zrozumienia, aby taki pacjent mógł uświadomić sobie własny negatywny wpływ na życiowe sytuacje.

Jest to bardzo trudne i niewielu terapeutów chce się takiej terapii dla narcyza podjąć. Terapia narcyza to długi proces, a najważniejsze w nim jest to, aby osłabić objawy zaburzenia i nauczyć pacjenta uświadamiać sobie empatię i to, że nic nie straci na swojej atrakcyjności, jeśli okaże swoje uczucia. Bo tylko okazanie uczuć może podnieść jego atrakcyjność zawodową, pozycję i satysfakcję w związku i relacjach z innymi ludźmi.

Jeżeli taką dolegliwość rozpoznajesz u siebie - umów się na terapię:

© Wszelkie prawa do publikacji zastrzeżone przez: rebirthing-joga-oddechowa.blogspot.com

2 komentarze: